Brussel ondergaat een grote transformatie van zijn fietsinfrastructuur. Met 1.090 km fietsvoorzieningen in 2024 (waarvan 155 km toegevoegd sinds 2019), positioneert het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zich als een grondgebied waar zachte mobiliteit een operationele realiteit wordt voor bedrijven. Voor HR-managers, CFO’s en Facility managers vertegenwoordigen deze infrastructuren veel meer dan fietspaden: het zijn strategische kansen om mobiliteitskosten te optimaliseren, werkgeversaantrekkelijkheid te verbeteren en bij te dragen aan duurzaamheidsdoelstellingen.
1. De Brusselse fietsinfrastructuur in cijfers: een realiteit voor bedrijven
De officiële gegevens van Bruxelles Mobiliteit tonen een opmerkelijke vooruitgang van de fietsinfrastructuur, met directe implicaties voor bedrijfsmobiliteitsbeleid.
| Indicator | Waarde 2024 | Evolutie |
|---|---|---|
| Totaal fietsvoorzieningen | 1.090 km | +155 km sinds 2019 |
| Voorzieningen op de rijbaan | 604 km | +130 km sinds 2019 |
| PLUS-netwerk (structurerend) | 36% aangelegd | 59% fietsbaar (waarvan 23% suboptimaal) |
| COMFORT-netwerk (interwijken) | 31% aangelegd | 70% fietsbaar (waarvan 39% functioneel) |
| Intergewestelijke verbindingen | 7 gerealiseerd | 18 in voorbereiding |
Het gebruik explodeert: vermenigvuldiging met 4,9 van het aantal fietsers tussen 2010 en 2024
De handmatige tellingen uitgevoerd tussen 8u en 9u ’s ochtends op 26 meetpunten tonen een massale adoptie van de fiets als woon-werkvervoermiddel. Deze groei gaat gepaard met een diversifiëring van profielen:
- 40% van de volwassen fietsers zijn vrouwen (vs 31% in 2010): teken van een infrastructuur die als veiliger wordt ervaren
- 48% van de fietsen zijn elektrisch (vs 20% in 2019): verlenging van de aflegbare afstanden
- 14% bakfietsen (vs 4% in 2019): potentieel voor bedrijfsfietsenlogistiek
- +6% stromen op de fietspaden in 2024 ten opzichte van 2023
2. Wat deze cijfers betekenen voor uw mobiliteitsbeleid
2.1. Een infrastructuur die het waargenomen risico vermindert
De toename van het aandeel vrouwelijke fietsers (40% tegen 31% in 2010) is een belangrijke indicator van waargenomen veiligheid. Studies tonen aan dat vrouwen de fiets omarmen wanneer de infrastructuur als voldoende veilig en gescheiden van het gemotoriseerd verkeer wordt beoordeeld. Voor bedrijven betekent dit:
- Vermindering van de belangrijkste psychologische barrière voor fietsadoptie door uw medewerkers
- Verbreding van de pool van potentiële kandidaten voor een fietsbeleid (niet langer alleen gericht op “overtuigde fietsers”)
- Sterk argument om uw directie te overtuigen: de openbare infrastructuur ondersteunt nu uw duurzame ambities
2.2. De elektrische fiets: de wervingszone verlengen zonder kosten te verhogen
Met 48% elektrische fietsen in het verkeer (tegen 20% in 2019), breidt de fietsbare zone aanzienlijk uit. Een elektrische fiets maakt het mogelijk om comfortabel 10-15 km af te leggen in minder dan 45 minuten, waardoor woonzones toegankelijk worden die voorheen afhankelijk waren van de auto of de trein.
TCO-berekening: elektrische bedrijfsfiets vs bedrijfswagen
| Kostenpost | Elektrische bedrijfsfiets (leasing) | Bedrijfswagen (compact) |
|---|---|---|
| Leasing / Maandelijkse TCO | €50-80/maand | €450-650/maand |
| Brandstof/energie | €2-5/maand | €150-250/maand |
| Bedrijfsparking | Verwaarloosbaar | €100-200/maand |
| Maandelijks TOTAAL | €52-85/maand | €700-1.100/maand |
| Jaarlijkse besparing | €7.800 – €12.200 per medewerker/jaar | |
Voor een bedrijf van 50 werknemers dat 10 bedrijfswagens vervangt door elektrische fietsen via leasing, bedraagt de jaarlijkse besparing tussen €78.000 en €122.000. Dit bedrag kan de aanleg van een beveiligde fietsenstalling, douches en nog een aanzienlijke nettowinst financieren.
2.3. Uw bedrijf situeren op het structurerende netwerk
Bruxelles Mobiliteit maakt onderscheid tussen twee niveaus van structurerend fietsnetwerk:
- PLUS-netwerk: snelle verbindingen op grootstedelijke schaal (36% aangelegd, 59% fietsbaar)
- COMFORT-netwerk: verplaatsingen tussen wijken (31% aangelegd, 70% fietsbaar)
Checklist: evalueer de fietsbereikbaarheid van uw vestiging
- ☐ Bevindt uw hoofdkantoor zich binnen 500m van een route van het PLUS- of COMFORT-netwerk?
- ☐ Profiteert u van één van de 7 gerealiseerde intergewestelijke verbindingen (Vlaanderen/Wallonië)?
- ☐ Kunnen uw medewerkers het fietsnetwerk in minder dan 10 minuten te voet bereiken vanaf het dichtstbijzijnde station?
- ☐ Profiteert u van de Kanaalroute (67% conform het Vademecum) of de Middengordel (33% conform)?
Interactieve kaart beschikbaar: https://data.mobility.brussels/mobigis
3. Concrete kansen voor bedrijven
3.1. De bakfiets: nieuwe standaard voor stedelijke logistiek
Met 14% bakfietsen in het verkeer (vs 4% in 2019), ziet Brussel een levensvatbare stedelijke logistieke oplossing opkomen. Bedrijven kunnen nu:
- Lichte bedrijfsvoertuigen vervangen voor intra-urbane leveringen (laatste kilometer)
- Professionele verplaatsingen optimaliseren van technici en vertegenwoordigers in dichte stedelijke zones
- Toegang krijgen tot lage-emissiezones zonder beperkingen of boetes
Use case: vervanging van een bestelwagen door een elektrische bakfiets
| Dieselbestelwagen | Elektrische bakfiets | |
|---|---|---|
| Maandelijkse TCO | €800-1.200/maand | €150-250/maand |
| Parking | €150-300/maand | Verwaarloosbaar |
| LEZ-beperkingen | Toenemend | Toegang zonder beperking |
| Actieradius | 100+ km | 40-60 km (voldoende voor 70% van de stedelijke ritten) |
| Jaarlijkse besparing | €7.800-€12.600/jaar | |
3.2. Profiteren van gewestelijke subsidies en stimuli
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest begeleidt bedrijven financieel die investeren in fietsmobiliteit. De belangrijkste regelingen omvatten:
- Subsidie mobility.brussels: tot 50% van de installatiekosten van beveiligde fietsenstalling
- Premie elektrische fiets: tot €500 voor de aankoop van een elektrische fiets (inkomensvoorwaarden)
- Fiscaal voordeel van fietsleasing: volledige fiscale aftrekbaarheid voor de werkgever
- Fietsvergoeding: €0,27/km vrijgesteld van belastingen en sociale bijdragen (mobiliteitsbudget)
3.3. Mobiliteit en ESG-doelstellingen op één lijn brengen
De Brusselse fietsinfrastructuur stelt bedrijven nu in staat om hun ESG-verbintenissen om te zetten in concrete en meetbare acties:
- Kwantificeerbare vermindering van CO₂-uitstoot: 1 km fiets = -143g CO₂ vs auto
- Vereenvoudigde CSRD-rapportering: woon-werkverkeergegevens gemakkelijk te documenteren
- Verbetering van het welzijn: vermindering van absenteïsme (15-20% volgens Nederlandse studies)
- Werkgeversaantrekkelijkheid: 60% van de Brusselaars verklaart meer de fiets te willen gebruiken met betere infrastructuur
4. Stappenplan: van intentie naar actie
Om te profiteren van de Brusselse fietsinfrastructuur, beveelt Next Mobility een gestructureerde aanpak in 4 stappen aan:
Fase 1: Diagnose fietsbereikbaarheid (2-3 weken)
- Cartografie van de woon-werktrajecten van uw medewerkers
- Nabijheidsanalyse ten opzichte van PLUS- en COMFORT-netwerken
- Identificatie van noodzakelijke aanvullende infrastructuur (beveiligde parking, douches, kluisjes)
- Benchmark met vergelijkbare vestigingen in uw sector
Fase 2: Financiële modellering (1-2 weken)
- Vergelijkende TCO-berekening (auto vs elektrische fiets vs bakfiets)
- Simulatie van verschillende adoptiescenario’s (10%, 25%, 40% fietsers)
- Identificatie van mobiliseerbare subsidies en stimuli
- Business case met ESG- en HR-voordelen (absenteïsme, aantrekkelijkheid)
Fase 3: Ontwerp van het fietsmobiliteitsplan (3-4 weken)
- Definitie van het fietsleasingbeleid (elektrisch, cargo, conventioneel)
- Invoering van de kilometervergoeding fiets (loonintegratie)
- Technische specificaties voor beveiligde parking en uitrusting
- Intern communicatieplan en bewustmakingscampagne
- Definitie van KPI’s voor opvolging (adoptiegraad, gerealiseerde besparingen, vermeden CO₂)
Fase 4: Implementatie en begeleiding (3-6 maanden)
- Selectie en contractualisatie van leasingpartners
- Installatie van infrastructuur (parking, douches, oplaadpunten elektrische fietsen)
- Verkeersveiligheidstraining en kennismaking met elektrische fietsen
- Geleidelijke uitrol met pilootgroep en vervolgens generalisatie
- Maandelijkse rapportering en aanpassingen
Conclusie: de infrastructuur is er, de kans ook
Met 1.090 km fietsvoorzieningen, een vermenigvuldiging met 4,9 van het aantal fietsers in 14 jaar, en 48% elektrische fietsen in het verkeer, bereikt Brussel een kritische drempel. De openbare infrastructuur ondersteunt nu ambitieuze bedrijfsmobiliteitsplannen, zonder onevenredige investeringen van werkgevers te vereisen.
Bedrijven die nu handelen, genieten van een drievoudig voordeel:
- Economisch: vermindering van 85-90% van de mobiliteits-TCO vergeleken met de bedrijfswagen
- Strategisch: HR-differentiatie en meetbare ESG-afstemming
- Operationeel: volwassen openbare infrastructuur die adoptierisico’s vermindert
Bronnen: Bruxelles Mobiliteit – Thematische waarnemingspost Fiets (gegevens 2024) • data.mobility.brussels – Fietsvoorzieningen • Good Move – Gewestelijk Mobiliteitsplan 2020-2030 • Vademecum Fiets 1-11 – Bruxelles MobiliteitL’usage explose : multiplication par 4,9 du nombre de cyclistes entre 2010 et 2024